Binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) besluiten plaatselijke gemeenten zelf of zij kerkasiel willen verlenen. Wel heeft de Raad van Kerken, waar de PKN bij aangesloten is, een notitie geschreven over wanneer en hoe kerkasiel is te rechtvaardigen. Hier geven wij als Open Hof Kampen een korte samenvatting van die notitie. Een link naar het volledige document staat onderaan deze pagina.
Kerkasiel is volgens de notitie ‘het verlenen van gastvrijheid door een geloofsgemeenschap aan één of meer asielzoekers in een noodsituatie, in het midden van die geloofsgemeenschap, dat wil zeggen in principe in het gebouw waar ’s zondags kerkdiensten plaatsvinden.’ Sinds de jaren zeventig is kerkasiel op verschillende manieren en voor verschillende groepen ingezet. De Raad van Kerken publiceerde in 1993 voor het eerst een notitie over het gebruik ervan, waarna verschillende nieuwe versies volgden. De laatste update verscheen in 2021.
De Raad van Kerken stelt hierin dat het asielbeleid door de jaren heen restrictiever is geworden. Ook liepen de wachttijden voor een asielaanvraag steeds verder op en kregen asielzoekers te maken met regelmatige overplaatsingen. Dat leidde tot frustratie bij (kerkelijke) hulpverleners en vrijwilligers. Het bieden van kerkasiel is een manier om uitgeprocedeerde vluchtelingen te beschermen tegen uitzetting. Ook kan het een pressiemiddel zijn om het overheidsbeleid aan te passen.
Kerkasiel is volgens de Raad van Kerken iets dat alleen in uiterste nood moet worden ingezet, bijvoorbeeld als er voor de vluchteling bij uitzetting een levensbedreigende situatie kan ontstaan, of wanneer hun mensenrechten ernstig geschonden dreigen te worden. Kerken moeten er ook voor waken om valse hoop te wekken bij vluchtelingen die bij hen aankloppen.
De Raad van Kerken concludeert dat het bieden van kerkasiel niet ingaat tegen de wet, zolang de overheid weet waar de vluchtelingen zich bevinden. De notitie citeert de latere minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin (CDA) die in 1987 als hoogleraar staats- en bestuursrecht stelde ‘Waar de menselijke waardigheid in of ondanks een democratie bedreigd wordt, is er voor de kerk recht en reden tot spreken.’
De notitie eindigt met enkele overwegingen voor gemeenschappen die kerkasiel willen verlenen. Er moet bijvoorbeeld sprake zijn van ‘een fundamentele bedreiging of fundamenteel onrecht die de totaliteit en de draagwijdte van een mensenleven raakt.’ Daarnaast is het altijd tijdelijk, bijvoorbeeld om uitstel te krijgen zodat onderzocht kan worden of er onzorgvuldigheden zijn geweest in de asielprocedure. Er moet ook een reële verwachting zijn dat er toch een verblijfsvergunning zal worden afgegeven.
Verder moet de gemeenschap die kerkasiel wil verlenen nagaan of men dit ook echt kan uitvoeren. De verantwoordelijkheid van het kerkasiel ligt ook bij deze gemeenschap. Wel kan de Raad van Kerken besluiten in te stemmen met de politieke eisen waarmee zo’n kerkasiel gepaard gaat. In dat geval zal de Raad die eisen op landelijk niveau onder de aandacht brengen. Het is daarom belangrijk dat die eisen worden ondersteund door concrete dossiers van afgewezen vluchtelingen, die met uitzetting worden bedreigd naar een land waar hun leven gevaar loopt of hun mensenrechten ernstig geschonden dreigen te worden.
Lees hier het volledige rapport: https://www.raadvankerken.nl/files/2021/12/17-Overwegingen-rond-kerkasiel-versie-3-2021.pdf